Ο ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ
ΤΟ ΘΕΙΟΝ
ΤΟ ΑΛΑΣ
Αυτές είναι μόνο ορισμένες αντιπροσωπευτικές σκηνές από το έργο του Ταρκόφσκι. Τις επέλεξα, ανάμεσα σε τόσες άλλες, γιατί ο κόσμος που υπαινίσσονται θυμίζει έντονα την Αλχημεία. Ο «ιερός υλισμός» που χαρακτήριζε πάντοτε τις μεσογειακές παραδόσεις (την αρχαία Αίγυπτο σε απόλυτο βαθμό) φαίνεται ότι φτάνει στον Ταρκόφσκι μέσα από την Ορθοδοξία. Ελάχιστη σημασία έχει να ξέρουμε αν ο ίδιος είχε εντρυφήσει στην Ερμητική Φιλοσοφία, ο τρόπος που χρησιμοποιεί τη φωτιά και το χώμα, το νερό και τον αέρα –όχι μόνον οπτικά αλλά και ηχητικά– είναι υποδειγματικός. Για να το πω με τους όρους της ερμητικής τέχνης, η τέχνη του Ταρκόφσκι περνάει από τα τέσσερα στοιχεία στα tria prima, στον Υδράργυρο και το Θείον, και στο αποτέλεσμα της ένωσής τους, το Άλας.
Τα tria prima είναι παρόντα στη διάρκεια κάθε φιλμ μέσα από εικόνες των τεσσάρων στοιχείων. Εικόνες που δεν αποκτούν κάποια επιπλέον συμβολική διάσταση παρά μόνο στο νου του θεατή, σε συνδυασμό. Είναι εικόνες απλές, ανακαλούν πρωτογενείς εμπειρίες της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με την ύλη, με τα ριζώματα του κόσμου. Όπως ένα μικρό παιδί, που παίζει, εξερευνώντας ό,τι το περιβάλλει δεν αλληλεπιδρά με αντικείμενα –στα παιδικά μάτια δεν υπάρχουν «αντικείμενα».
Δ. Τ.
οι ταινίες
Καθρέφτης (1974)
Solaris (1972)
Θυσία (1986)